تفاوت دستگاه‌های اندازه‌گیری تراکم استخوان (DEXA، کالری، التراسوند)
🩺 موضوع مقاله:
تفاوت دستگاه‌های اندازه‌گیری تراکم استخوان (DEXA، کالری، التراسوند)
🔍 مقدمه:
سلامت استخوان یکی از عوامل مهم در زندگی سالم و فعال است. یکی از روش‌های دقیق تشخیص پوکی استخوان، **سنجش تراکم استخوان** با استفاده از دستگاه‌های مختلف است. اما آیا می‌دانید که انواع مختلفی از دستگاه‌ها وجود دارند؟ هر کدام مزایا و معایب خاص خودشان را دارند.
در این مقاله به مقایسه سه نوع متداول دستگاه سنجش تراکم استخوان می‌پردازیم:
– دستگاه DEXA (دو انرژی ایکس‌ری)
– دستگاه کالری
– دستگاه التراسوند
—
🧪 ۱. دستگاه DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry)
✅ معرفی:
DEXA یا **دستگاه دو فوتونی ایکس‌ری** استاندارد طلایی در سنجش تراکم استخوان است. این دستگاه با استفاده از اشعه‌های ضعیف ایکس، تراکم استخوان در نواحی حساس مثل ستون فقرات، لگن و دست را اندازه‌گیری می‌کند.
❗️مزایا:
– بسیار دقیق و قابل اعتماد
– استاندارد جهانی برای تشخیص پوکی استخوان
– می‌تواند تغییرات کوچک تراکم استخوان را در طول زمان نشان دهد
– مناسب برای غربالگری منظم و پیگیری بیماران تحت درمان
⚠️ معایب:
– قیمت بالا
– دسترسی محدود (معمولاً فقط در مراکز تخصصی)
– استفاده محدودتر در دوره‌های تکراری به دلیل تابش اشعه (هرچند خیلی کم)
—
💡 ۲. دستگاه کالری (Quantitative Ultrasound – QUS)
✅ معرفی:
این دستگاه‌ها اغلب برای سنجش تراکم استخوان در **نواحی کوچک‌تر** مثل **پاشنه پا** یا **انگشتان دست** استفاده می‌شوند. این روش بدون استفاده از اشعه و به کمک امواج صوتی عمل می‌کند.
❗️مزایا:
– بدون اشعه و ایمن
– قابل‌حمل و قیمت مناسب
– مناسب برای غربالگری گروهی و افرادی که نمی‌توانند به مرکز تجهیزات سنگین مراجعه کنند
– امکان استفاده در منزل (دستگاه‌های شخصی)
⚠️ معایب:
– دقت پایین‌تر نسبت به DEXA
– نمی‌تواند مستقیماً تشخیص “پوکی استخوان” را بدهد
– نتایج آن تنها یک تخمین کلی از وضعیت استخوان است
—
🌊 ۳. دستگاه التراسوند برای اندازه‌گیری تراکم استخوان
✅ معرفی:
این روش کاملاً مشابه کالری است و از امواج صوتی برای بررسی ساختار استخوان استفاده می‌کند. البته بیشتر در مراکز درمانی و کلینیک‌ها کاربرد دارد و گاهی همراه با سایر تست‌ها استفاده می‌شود.
❗️مزایا:
– بدون هیچ‌گونه تابش اشعه
– ساده و سریع
– مناسب برای دوره‌های کنترل مکرر
– مناسب برای بیمارانی که نمی‌توانند مدتی دراز در معرض اشعه قرار بگیرند (مثل بارداران یا بیماران تحت درمان بلندمدت)
⚠️ معایب:
– دقت پایین‌تر نسبت به DEXA
– نیاز به مطالعات بیشتر برای تأیید قطعی
– نمی‌تواند نواحی داخلی (مانند ستون فقرات) را دقیق بسنجد
—
📊 جدول مقایسه‌ای دستگاه‌ها:
| ویژگی | DEXA | کالری | التراسوند |
| دقت | بسیار بالا | متوسط | متوسط |
| تابش اشعه | دارد (بسیار کم) | ندارد | ندارد |
| قیمت | بالا | پایین | متوسط |
| مناسب برای نواحی داخلی؟ | بله (ستون فقرات، لگن) | خیر | خیر |
| قابلیت استفاده خانگی | خیر | بله | بله (در مدل‌های خاص) |
| مناسب برای پیگیری مکرر؟ | بله | بله | بله |
—
🎯 چطور تصمیم بگیرم که کدام دستگاه مناسب من است؟
انتخاب دستگاه مناسب به عواملی مانند سن، سابقه بیماری، دسترسی و همچنین نیاز به دقت نتیجه بستگی دارد.
– اگر **بیماری پوکی استخوان** در خانواده دارید یا **زنان یائسه** هستید، **دستگاه DEXA** بهترین گزینه است.
– اگر **دوره‌های کنترل منظم** دارید و به دنبال **روشی بدون اشعه** هستید، **دستگاه‌های التراسوند یا کالری** گزینه مناسبی هستند.
– برای **غربالگری گروهی** (مثل در مدارس یا برنامه‌های بهداشتی)، **دستگاه کالری** مناسب‌تر است.
—
📝 نتیجه‌گیری:
همه ما می‌دانیم که **استخوان‌های قوی** پایه‌ی یک **بدن سالم** هستند. انتخاب روش صحیح برای سنجش تراکم استخوان نقش مهمی در پیشگیری از **شکستگی‌ها و بیماری‌های استخوانی** دارد.
اگر قصد دارید تست تراکم استخوان بدهید، بهتر است قبل از تصمیم‌گیری، با پزشک خود مشورت کنید و نوع دستگاه مناسب را انتخاب کنید.
📍 در کلینیک ما، تمامی این دستگاه‌ها در اختیار شما قرار دارد و کارشناسان ما به شما کمک می‌کنند تا بهترین انتخاب را انجام دهید.
